Resmi bilgi ve belgelere göre Çanakkale Savasi’nda cephede vurularak sehit olanlarin sayisi, 589’u subay olmak üzere 57.000 civarinda olup Çanakkale Savasi’nda cephede sehit olan, yaralanarak veya hastalanarak ölen, kayip/esir ve hava degisimi ile hastanelere gönderilenlerin toplami yaklasik 212.000’dir. Bütün veriler ve tahminler isiginda I. Dünya Savasi’ndaki zayiatin yaklasik olarak 1/3’ünün Çanakkale cephesinde verildigi ve Çanakkale cephesine sevk edilenlerin ancak yarisinin sag salim döndükleri ifade edilebilir.
Çanakkale Cephesi’nde verilen sehitlerin bölgelere göre dagilimi dikkate alindiginda Bati bölgelerinin önemli bir agirligi oldugu göze çarpmaktadir. Bunun en önemli nedeni mesafenin yakinligidir. Muharebelerde verilen zayiatin bölgelere göre dagiliminda en önemli belirleyicisi yogun çarpismalara katilan birliklerin asker alma bölgelerin hangi iller oldugu ve bu illerin nüfus yogunlugudur. Genel Kurmay Baskanligi, Balkan Harbi’nden Kore Savasi’na kadar tüm sehitlerin künyelerini bu günkü idari bölünmeye göre düzenleyerek yayinlamistir. Bu yayina göre 17 il binden fazla sehit vermis olup, bu iller sirasiyla söyledir: Bursa, Balikesir, Konya, Kastamonu, Denizli, Manisa, Çanakkale, Ankara, Aydin, Izmir, Istanbul, Kütahya, Sinop, Çorum, Mersin, Antalya ve Bolu.
Çanakkale Savasi’ndaki Çanakkaleli 1.787 sehidin 293’ünün dogum tarihi belli olmadigi için kalan 1.494 sehidin yaslara göre dagilimi Grafik 1’de yer almaktadir. Grafikte görüldügü gibi sehitlerin % 82’si 35 yasin altinda ve üstelik % 15’i ise 18 yasin altindadir. Günümüz Çanakkale’sinin idari sinirlari içerisinde kalan ilçelere göre sehitlerin dagilimi incelendiginde, dönemin en kalabalik nüfusuna sahip Biga’nin en çok sehit veren ilçe olmasi dogaldir. 1.787 sehitten memleketi belli olanlarin % 37’sine tekabül eden 666 sehit Biga’dan verilmistir. Bigali sehitlerin bagli olduklari bucaklara göre dagilimi incelendiginde ise Merkez ilçeden sonra en çok sehidin sirasiyla Balikliçesme, Bakacak, Gümüsçay, Gündogdu, Karabiga, Sinekçi ve Agaköy’den verildigi anlasilmaktadir. Bu bucaklara bagli olmayan köylerden sehit olanlarin orani ise % 46’dir.
Çanakkaleli sehitlerin cephelere göre dagilimi incelendiginde en büyük zayiatin Ariburnu’nda verildigi anlasilmaktadir. Resmi kayitlara göre Ariburnu’nda sehit olan Çanakkaleli asker sayisi 712’dir. Bu sayi Çanakkaleli sehitlerin % 40’ina tekabül etmektedir ki hangi cephede sehit oldugu bilinmeyen 264 asker de hesaplamaya dahil edilirse bu oran daha da yükselmektedir. Bu veriler isiginda Çanakkaleli sehitlerin yaklasik olarak yarisinin Ariburnu’nda hayatini kaybettigi ifade edilebilir. Ariburnu’ndan sonra zayiat miktarina göre Seddülbahir, Sigindere, Soganlidere, Conkbayiri ve Kirte mevkileri siralanmaktadir. Çanakkaleli sehitlerin % 18’ine tekabül eden 312’si ise yaralandiktan sonra tedavi gördükleri çesitli hastanelerde hayatlarini kaybetmislerdir.
Çanakkaleli sehitlerin rütbelere göre tasnifi yapildiginda ise rütbesi tespit edilenlerin 1.610’u Er olmak üzere 94 Onbasi, 40 Çavus, 8 Basçavus, 3 Yedek Subay, 12 Tegmen ve 1’i Kidemli olmak üzere 4 Yüzbasi’dan olustugu görülmektedir. Çanakkaleli sehitlerin isimlere göre dagilimi incelendiginde ise % 13’ünün yani 233’ünün adi tek basina ya da ikili isim olmak üzere Mehmet oldugu anlasilmaktadir. Mehmet ismini Ahmet, Mustafa, Ali, Hasan, Hüseyin, Ismail, Halil ve Ibrahim izlemektedir
Egitim düzeyi ve okuma yazma orani nispeten düsük bir nüfus yapisina sahip olan Osmanli Devleti basta Çanakkale Savasi olmak üzere I. Dünya Savasi’nin tüm cephelerinde sehit, sakat, kayip ve esirlerin toplamindan olusan bir milyondan fazla kayip vermistir. Bu sayinin biraz az veya fazla olmasi bu durumun vahametini degistirmez. Ayrica bu kayiplardan nüfusun en genç, ayni zamanda egitimli kesiminin etkilenmesi ise daha önemli sonuçlar dogurmaktadir. Çanakkale’de yasayan iktisaden faal, nispeten daha egitimli genç nüfusun Çanakkale Savasi’nda yaklasik olarak % 10’luk bir sehit zayiati verdigi görülmektedir. Çanakkale cephesine sevk edilen askerlerin yaklasik olarak yarisinin sag salim dönebildigi ve toplam zayiatin sehit sayisinin 4 kati oldugu dikkate alindiginda sehitlerle birlikte toplam zayiatin 10.000’e yakin bir sayi oldugu tahmin edilebilir. Bu zayiat miktari ise Çanakkale’de yasayan 20-40 yas arasindaki Müslüman erkek nüfusun yarisina tekabül etmektedir.
Çanakkale savasinda sehit olan Çanakkalelilerin bu bölgenin beseri sermaye potansiyelinin önemli ölçüde gerilemesine neden oldugu ifade edilebilir. Ancak her türlü zayiata ragmen bu zafer sayesinde kazanilan moral ve motivasyon, hem milli mücadele için önemli bir itici güç olmus hem de Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu kadrosunun etrafinda Türk milletinin kenetlenmesine zemin saglamistir.
